tavşan avı Çeşitlerini de şöyle sıralayabiliriz:
1 Ferma köpeĞiyle arama avı
2 Kopoyla tavşan avı
3 Tazıyla tavşan avı
4 Bek avı veya önezi avı
5 Tarama avı
6 İz avı
1 Arama Avı:
Ferma köpekleri ile yapılan zevkli bir avdır Yukarda belirttiĞim gibi
genellikle keklik ve Çil avı ile birlikte yapılır Ancak sadece tavşan
aranacaksa, hava şartları, bilhassa gecenin nasıl geÇtiĞi, rüzgÂr durumu
gözönünde tutulur Hava poyraz ve rüzgÂrlı ise, güney yamaÇlardaki
dereciklerde, tabandan ziyade sırta yakın yerlerdeki fundalıklar, kuytu
taşlıklar aranır Lodos havalarda tavşanı kuzey mailerde tabana yakın
oyuntular ve yarıntılar kenarında aramak mümkündür Sakin ve kuru ayazlı
geÇen gecelerde tavşan sırtlarda herhangi bir yerde yataklanır
Tavşan, köpeĞin fermasında genellikle fazla sabredemez Hele avcının da
köpeĞe yaklaşması üzerine fırlar Tavşan fırlar fırlamaz köpek de Çok
zaman arkasından atılacaĞı iÇin hemen ateş etmek tehlikelidir KöpeĞi de
vurmak veya yaralamak ihtimali vardır Tavşanın zikzaklarını yapıp bir
istikamete yönelmesini beklemek, 15-20 metre uzaklaştıktan sonra,
tabiatıyla arazi yapısı müsait ise, ateş etmek isabeti artırır
Köpek olmadıĞı zamanlarda, Çalılar taşlanır, ses Çıkartılarak tavşanı
ürküterek kaÇması saĞlanır Arama avında yavaş hareket etmek, zaman zaman
duraklamak faydalıdır Tavşan, hizasına gelen avcıyı genellikle bir
miktar geÇirdikten sonra ters istikamete kaÇmayı dener Böyle hallerde
tüfeĞi aniden omuzlayıp ateş etmede ufak bir dikkatsizlik, saĞında veya
solundaki arkadaşa saÇma deĞdirmeye sebep olur Bu sebeple Çalı, dikenlik
gibi dibinde tavşan yatabileceĞi tahmin edilen yerlere, fırlayan tavşan
ileri kaÇacak şekilde yanaşmalıdır
2 Kopoyla Tavşan Avı
Kopoylar özellikle tavşan avı iÇin yetiştirilen av köpekleridir Polonya
ve Balkan menşeili olan bu köpekler, yurdumuza tahminen 90-100 yıl önce
getirilmişlerdir Bu köpekler yerde iz sürerek, yani toprakta izle kalan
avın kokusunu takip ederek, avı yataĞında bulan kaldırıp kovalayan ve
avcının önüne süren köpeklerdir Yaban domuzu, geyik, karaca hatta Çakal,
tilki avlarında da kullanılırlar Tavşana alıştırılan köpekler tavşanın
izini bulur Bu izi takiple yataĞından tavşanı kaldırır ve kovar Kopoyla
tavşan avı da oldukÇa zevklidir Sabahın erken saatinde köpekler meraya
salınır Bir tavşan izini bulan köpek kesik kesik fasılalı havlamaya
başlar Buna köpek ?oynak izindeâ?� denir Havlamalar zaman zaman
kesilir, zaman zaman duyurulur Köpek, izi doĞrultusunda yatak izine
doĞru gider Yatak izinde kopay daha sık ses verir ve tavşanı yataĞından
fırlatınca deĞişik bir tonda, adeta bir yerine taş yemişcesine baĞırmaya
başlar Bunun iÇin tavşan valeryayı kopardı veya aĞladı tabiri
kullanılır Tavşan peşinde aynı tonda ve aynı fasılalarla havlıyarak
takip eder Tavşan da peşinden gelen kopaydan kurtulmak iÇin yana ileriye
uzun sıÇrayışlar yapar Hatta bazen köpeĞi geÇirerek ters istikamete
dönebilir Böyle hallerde, köpeĞin sesi bir ara kesilir Oynak izinde
olduĞu gibi kesik kesik aralıklı havlar Bu arada izi kaybettiĞi yerde
daireler Çizer veya eski izi bularak iz tazeler Tavşanın izini tekrar
bulunca yine takibe koyulur ve aralıksız havlamaları devam eder Kopoyla
tavşan avında Çok zaman, köpekleri bir yardımcı, zincirleriyle götürür
ve vadilerde yamaÇların dibinde bırakırlar, avcılar ise sırtı takip
ederler Tavşanı bulup kaldıran köpek valeryayı basınca avcılar sırtta
tavşanın geÇeceĞi münasip geÇitleri tutar ve geÇen tavşana atarlar
Kalkan tavşan vurulamazsa veya tüfek atılamazsa, köpek tavşanı kovar ve
tavşan bir daire Çizerek ilk kalktıĞı yerin yakınından geÇer Bu sebeple
Çok yakın ve süratli izleyen köpeklerin önündeki tavşan uzak mesafelere
kaÇar Bu bakımdan kopoy avında aĞır, fazla izi şaşmadan kovan köpek
makbuldür Böyle köpeĞin önünde kaÇan tavşan zaman zaman durur Gelen
köpeĞin sesini dinler Çok süratli kaÇmaz ve daha yakın mesafeden döner
Bu sebeple tavşanı avlamak daha kolaylaşmış olur Usta köpekler bazen
tavşan izini saatlerce kovabilir Bu arada pusan tavşanı tekrar bulup
kaldırırlar Tavşanı kovan köpekler tavşanın vurulduĞu yere gelince
seslerini keser Kan bulaşan yerleri koklarlar ve ekseri yatarak keyiften
anlanırlar (yuvarlanırlar) Hatta sabah ava Çıkarken köpek yatıp
yuvarlanır, anlanırsa o gün avın bereketli geÇeceĞine dair bir inanış da
vardır Bazı avcılar arasında tavşan vurulunca, tavşanın saatlerce kovup
avcının önüne getiren kopoya tavşanın başını veya iÇ organlarından
birini vermek böylece köpeĞi mükÂfatlandırmak adettendir Ancak
baĞırsaklarını vermemek gerekir Çeşitli kolit ve parazitler köpeĞe
bulaşabilir
3 Tazıyla Tavşan Avı
Tazılar uzun bacaklı, narin yapılı Çok süratli koşan ve kuvvetli bir
Çeneye sahip av köpekleridir Genellikle tavşan gibi kaÇan avları
yakalamakta kullanılır Tazılar daha ziyade ova yerlerde, az engebeli,
aĞaÇ ve Çalı toplulukları bulunmayan arazilerde av yapabilirler
Yurdumuzda İÇ Anadolu, GüneydoĞu Anadolu, DoĞu Anadolu?nun bir bölümü,
Güney?de Çukurova ve civarında beslenir Buralarda tazı avı yapılır
Tazıyla tavşan avına, iyi koşan atlarla gidilir Aynı zamanda binicilik
sporu da yapılır
Tavşanı kaldıran tazı, süratle tavşanı kovalar ve yakalar Tavşan bu
arada zikzaklar sert dönüşler yaparak kurtulmaya Çalışır Avcılar da
kovan tazıyı atla takip ederler ve yakaladıĞı tavşanı alırlar İran, Orta
Asya?da tazı avı Çok gelişmiştir Yurdumuzda yer yer güzel cins tazılara
raslanmakta ise de yavaş yavaş güzel tazı cinsleri yok olmaktadır Tazı
avına meraklı olanlar iÇin güzel görünüşlü ve güzel güzel koşan tazılar
büyük deĞer ifade eder Yel gibi giden tazıların pahası biÇilmez ve
tazıların sürati üzerine de Çeşitli fıkralar anlatılır Bunlardan birini
Tarsus?ta dinlemiştim Avcı atına biner, tazısını da yanında sürer, az
sonra bir tavşan fırlar, zorlu mu zorlu, tazı peşine takılır, tavşan yel
gibi kaÇmaktadır Tazı da peşinden fırtına gibi gider Avcı da atıyla
takip eder Bir müddet sonra yerden bitme bir kayanın önünde tavşan
aniden sola döner Avcı bakar ki, tazı tavşanın peşinde yok Kayanın
yanına ulaşır Tazı meydanda yok O ara bir inildeme duyar sesin geldiĞi
yana döner bakar ki, kayada yumruktan irice bir delik, delikte bir
püskül titreyip durur, püskülden tuttuĞu gibi Çeker, tazı Çıkar dışarı
MeĞer kurşun gibi giden tazı tavşan gibi dönemeyince kayaya Çarpıp
gömülmüştür ve sadece kuyruĞunun püskülü kalmıştır görünürde Varın hesap
edin tazının hızını, bu kadar hızlı tazılar taşlara, kayalara gömüldüĞü
iÇin bizde av tazıları ve tazı avı gittikÇe azalmaktadır
4 Bek Avı veya Önezi Avı
Bu av türü sabahın erken saatleriyle, akşamın geÇ saatlerinde,
tavşanların gelip geÇtiĞi yerlerde beklemekle yapılan bir av şeklidir
Bek avında sonuÇ alabilmek iÇin, tavşanların yatak ve oynak yerlerini,
geÇitlerini Çok iyi tanımak ve bilmek gerekir Bilhassa orman iÇindeki
Çayırlıklar, fundalık ve Çalılarla Çevrili alanlar ve ekili yerler,
baĞlar tavşanların yemlenmek iÇin gittikleri yerlerdir Buralardaki tozlu
yollarda ve patikalarda kuru havalarda koşuşur, oynaşırlar Ancak önezi
avında av süresi kısadır Güneşin batışından alaca karanlık bastırasıya
kadar iyice seÇip beklediĞimiz yerin yakınından bir tavşan geÇerse
avlamak mümkün olur Sabahleyin de yatak yerlerine yakın geÇitler ve
patikalar beklenir Bu sürede tan aĞarmasından güneş doĞuşuna kadar sürer
Sabah beki, akşam bekinden daha verimli olur Zira akşamları tavşanlar
oldukÇa geÇ harekete geÇerler Mıntıkayı iyi tanıyan tavşanların yatak ve
oynak yerlerini ve geÇitlerini iyi bilen avcılar önezi avında başarılı
olurlar
5 Tarama Avı
KalabalıkÇa avcı grubu ile yapılır Süzek avı denir En az 5-6 avcı
olmalıdır Tarama avında avcı sayısı kadar da süzekÇi bulunursa avdan iyi
sonuÇ alınır Bizde daha ziyade sadece avcılar kol teşkil ederek tarama
avı yaparlar Bilhassa düz ve az engebeli arazilerde, tarım alanlarında
verimli olur Avcılar 20?şer adım mesafeyle sıralanır ve kol halinde ses
Çıkartarak, bazen el vurarak aĞır aĞır ilerler Avcılara arasıra birer
süzekÇi katılırsa av daha verimli olur Burada bilhassa hizada gitmeye
dikkat edilir Avcı ve sürekÇi sayısı fazla olursa tarama hattının yarım
ay şeklinde olması faydalıdır Bu tip avlar daha ziyade düz veya az
engebeli arazide yapılır 40-50 avcı ve bir o kadar da sürekÇi katılır
400-500 m Çapında bir daire teşkil edilecek şekilde bir avcı bir sürekÇi
sıralanır ve Çevreden merkeze doĞru hareket ederler Daire teşkil
edilirken genellikle arazinin Çukurca yeri daire ortasında kalmasına
dikkat edilir Daire iÇinden fırlayan tavşanlar hangi tarafa kaÇsa bir
avcının önüne gelir Çember Çapı takriben 100-150 m?ye inince esasen avcı
ve sürekÇiler de birbirlerine yanaşmış olurlar Bu durumda avcılar durur
ve sürekÇiler de birbirlerine yanaşmış olurlar Bu durumda avcılar durur
ve sürekÇiler bir komutla dairenin ortasına hareket ederler Kalkan
tavşanlara ancak dairenin dışında ateş edilir Bu avlarda Çok sayıda
tavşan vurulur, ancak bu tip bir av bir avlakta yılda bir, en Çok 2 defa
tekrarlanır
Düz hat halinde tarama avı bilhassa Kasım sonu Aralık başı, ilk
donların ve ayazlı gecelerin başladıĞı mevsimlerde verimli olur Bu
mevsimlerde tavşanlar sürülü tarlalarda tezekler arasında, anızları
sınırları boyunca dahi yataklanırlar Sürülü tarlaları karıklara Çapraz
bir şekilde taramak iyi olur Tavşan bulunan avlaklarda 5-6 kişiyle
düzgün bir şekilde yapılacak tarama avları iyi netice verir
6 İz Avı
Karlı havalarda tavşan izleri takip edilerek yapılan bir av türüdür
Bilhassa taze karda izleri bulmak kolaylaşır İz avı da tecrübe ve bilgi
ister Oynak izlerini, yatak izini ayırdetmek tecrübe ister BirÇok
tecrübeli avcı karda gördüĞü bir tavşan izini kolayca takip eder ve
yataĞını eliyle koymuş gibi bulur Kar fazla ise tavşanın yattıĞı yer
daha kolay bulunabilir Yumuşak karda tavşanın hareketi de zordur Kara
gömüldüĞü iÇin yavaş hareket eder Ancak, karda yürürken meydana gelen
kıtırtılı sesleri tavşan kolayca duyduĞundan umumiyetle uzaktan fırlar
Karın yumuşak zamanında Çalı diplerinde görülen yan yana iki sarımtırak
delik, tavşanın (veya sansar gibi diĞer bir hayvanın) teneffüs ederken
meydana getirdiĞi izdir Bu izler de tavşanı ele verir
DiĞer Hususlar
Tavşanın avında kullanılacak saÇma numarası 4-5?tir En iyi mesafesi de
25 m?dir 40 metreye kadar iyi bir isabet saĞlanırsa da 40 m?den sonra
saÇma hüzmesi Çok daĞılacaĞından isabet ihtimali azalır ve isabet edecek
1-2 saÇma da tavşanı ancak yaralar Yatakta tavşana ateş etmek de
avcılıĞa, mertliĞe sıĞmaz Tavşana kaÇma fırsatı verilmelidir Avcılar
arasında, tavşanın arkası saÇma torbasıdır diye bir deyim kullanılır
Arkadan, saĞrı ve kabalarından yara alan tavşan, kolay kolay düşmez Ama
aldıĞı yara aĞırca ise, mutlaka herhangi bir yerde kalıp ölebilir
SaÇmayı yiyince bükülüp takla atan veya bir iki sıÇrama yapan tavşan,
kafadan veya boyundan vurulmuştur ve hemen ölür Vurulduktan sonra bir
süre giden ve aniden yıkılan tavşan ise yürekten veya akciĞerden yara
almıştır Ateş edince tavşanın aniden bükülmesi ve sonra daha yavaş
kaÇması ise karaciĞer, böbrek, mide gibi iÇ organlarından yara aldıĞını
gösterir ve Çok uzaklaşamadan yıkılır Süratle kaÇarken bir yanına Çöken,
tökezleyen tavşansa ayaĞından yara almıştır Ön ayaĞından yaralanan
tavşan kolayca kaÇabilir İki ayaĞı kırılan tavşan ise sürünerek hareket
eder Ayaklarından hafif yaralanan ve kan akıtarak kaÇan tavşanı mutlaka
takip etmek gerekir Kan izlerini takiple, vurulan tavşan mutlaka bulunur
Vurulan tavşanı Çantaya koymadan önce ön ayaklarından tutup kaldırmalı
ve karnı kuvvetle sıvazlanmalıdır Böylece etinin Çabuk bozulmasına sebep
olan mesanede biriken idrar ile kör baĞırsaktan gelen sarımtrak sıvı
dışkı dışarı atılmış olur Mümkünse iÇ organlarını da hemen boşaltmak
faydalıdır
Tavşan avında, daha önce de belirttiĞimiz gibi yataktan fırladıĞı an
ateş edilmemeli ve kaÇışı doĞrulduktan sonra tetik Çekilmelidir DoĞru
kaÇan tavşanın kulak istikametine, üstümüze gelen tavşanın ön ayakları
hizasına tüfek doĞrultularak ateş edilmelidir Yan geÇen tavşana ateş
ederken de önleme payı verilmelidir
Her avda olduĞu gibi tavşan avında da tavşanın Çeşitli özellikleri
bilindiĞi takdirde, avlakta arayıp bulmada ve avı vurmada başarı oranı
artar
Tavşanın eti kanlı görünümüne raĞmen oldukÇa lezzetlidir Ancak
bayıltılırsa seri bir koku peydah eder Saatlerce kovulduktan sonra
vurulan tavşanların eti, biriken toksinler sebebiyle oldukÇa sert ve
lezzetsiz olur Bol sarmısaklı soĞanlı yahnisi meşhurdur Bundan başka
kotlet panesi, talaş kebabı, köftesi de gayet güzel olur
Tavşanın etinden başka derisinden, daha ziyade yününden istifade edilir
Tavşanın derisi kolay yüzülür Tulum şeklinde Çıkarılan deri bir Çatal
aĞaca geÇirilir ve gölgeli kuru bir yerde kurutulur Tulum şeklinde
Çıkarılmazsa düz bir tahtaya gergince Çakılır
Yurdumuz av hayvanlarının başında gelen tavşan, son zamanlarda moda
olan projektörle avlama neticesinde yer yer yok olmuştur Halbuki normal
usullerle ve kanuni süreleri iÇinde avlandıĞı takdirde, yüksek üreme
potansiyeline sahip bu hayvanı bütün avlaklarımızda bol bol rastlamak
mümkün olacaktır
